De Misbaren: fictie die de waarheid zoekt.

Het 'waarom' achter De Misbaren

Elk boek heeft een eigen 'waarom', de reden dat het boek geschreven moest worden. De reden achter de urgentie die een schrijver voelt, het 'iets' dat hem of haar urenlang naar een blinde muur doet staren. Net zo lang tot de vele elementen die het verhaal tot één soepel lopend geheel gaan maken, eindelijk op hun plek vallen.

Soms is de drijfveer een verlangen naar connectie. Soms een sluimerende pijn die je wil delen. Soms is het iets dat rechtgezet moet worden. Een onrecht... iets dat niet gezien wordt.

Wat we niet willen horen.

De directe aanleiding tot deze roman is de vluchtelingenstroom richting Europa die sinds 2015 ongekend in volume is toegenomen. 

Sinds dat jaar spreken we over een vluchtelingencrisis. De aanhoudende conflicten in Syrië (maar ook o.a. Irak en Afghanistan) dwingen steeds meer mensen om te vluchten. Ondanks het feit dat het overgrote deel van deze mensen in eigen regio opvang zoekt en vindt, blijft het aantal vluchtelingen dat hun leven riskeert met een overtocht naar ons continent, ongekend groot. We zijn de grens van een miljoen vluchtelingen gepasseerd.

Elk van ons kent minimaal één verhaal wat met die tochten gepaard gaat- of nog erger, de stagnatie die het voor voor zoveel mensen heeft gebracht. De foto van het jongetje van drie, nog zo ongeschonden op het moment dat hij op het strand aanspoelde. De beelden van de duizenden mensen, kinderen, achter hekken. Geen weg vooruit, het land achter ze verbrand.

De verschrikking, de wanhoop, de machteloosheid.
De woede. 

We voelen het ook. Maar wat overheerst is onverschilligheid.

Zelfs ik, die begaan ben, kan niet nóg een verhaal aan over die ellende en uitzichtloosheid. Het is een soort opeenstapeling. Herhaling van wrede zetten. Er is geen climax, geen loutering op het eind. 

De uitdaging

Hoe vertel je dit verhaal, dit verhaal van miljoenen, opgejaagd, hongerig, opgesloten en verlaten door ons allemaal, hoe vertel je dát verhaal op een manier dat het óns verhaal wordt? 

We hebben verhalen nodig over dit onderwerp die we wel willen lezen. Verhalen waar we echt iets mee doen. 

Dat is mijn 'waarom', dat is mijn doel.

Een verhaal dat binnenkomt

Een schrijver (of in dit geval een filmmaker) die er in slaagde om dit grandioos te doen, en de rollen voor een moment om te draaien is... John Grisham.  

Soms zie of lees je iets wat zo hard binnenkomt dat het voor altijd iets in jezelf verschuift...iets dat daarna niet meer verdwijnt in de de opeenstapeling van de nette leugens die we dagelijks met elkaar uitwisselen om de werkelijkheid enigszins dragelijk te maken. 

Het slotpleidooi van advocaat Jake Brigance in de film 'A time to kill' was voor mij zo'n moment. 

De film speelt zich af in het zuiden van de VS. De dochter, dochtertje, (ze is 10) van Carl Lee, een zwarte man, wordt op een beestachtige wijze verkracht en voor dood achtergelaten. De daders worden opgepakt, maar nog voordat zij veroordeeld kunnen worden, neemt Carl Lee het recht in eigen hand. Als zwarte man in het Zuiden weet hij dat de jongens vrij gaan komen.

Hij schiet de daders dood.

De jonge advocaat Jake Brigance neemt de verdediging van Carl Lee op zich. Dit leidt tot een reeks bedreigingen door de Klu Klux Klan. Tussen de brute aanval op de assistente van Jake, brandstichting en het bedriegen van zijn gezin en andere ellende door blijft de centrale vraag van de film: 'is een eerlijk proces voor Carl Lee mogelijk?' 

Dan komt het slotpleidooi. 

 Jake beschrijft tergend langzaam en vooral beeldend de brute verkrachting van Carl Lee's dochter... Hij vraagt de jury leden (ons!) om zich de situatie voor te stellen, Nietsontziend neemt hij ons allen mee naar de gebeurtenis. Hij beschrijft de verkrachting zelf. Een daad zo bruut dat het voor het meisje onmogelijk zal zijn ooit zelf kinderen te hebben. Hij vraagt ons om mee kijken hoe de jongens  haar vervolgens bekogelen met volle blikjes bier. Om  te zien dat ze de blikken zo hard gooien dat stukken van haar huid loslaten.

Hij dwingt ons om te kijken hoe ze vervolgens over haar heen plassen. 

Dan laat hij ons zien hoe ze het meisje dan maar achter in hun truck gooien. Hoe ze haar naar een brug brengen en haar daar zo'n 10 meter omlaag in een grillige beek laten vallen. 

Hij vraagt ons of we haar zien, hoe ze daar ligt, voor dood achtergelaten, doordrenkt in bloed, doordrenkt in bier, doordrenkt in zaad en urine van haar daders.

Zie je haar?

"Now imagine she's white"

BAM. 

"Stel je dan nu voor dat ze blank is."

In één keer valt de muur. Het schot tussen het wij/zij hokje wordt weggehaald, omhoog getrokken. Dat wat we zien, ons vooroordeel, hoe wij de mensen in hokjes opdelen, hoe we het lijden van elk mens afzonderlijk wegen, doet ons pijn, maar misschien, misschien, dat er nu een verschuiving plaatsvindt. Dat we zo opschuiven, een millimeter naar rechts, richting rechtvaardigheid, een daadwerkelijk gelijke behandeling voor ons allemaal. 

Want: "The eyes of law, are human eyes" en daarom sijpelen onze vooroordelen in al onze juridische, maar ook in onze economische, politieke en sociale keuzes door. Misschien zijn ze wel allesbepalend. Vandaar dat Jake het als zijn plicht ziet de waarheid op te zoeken. Hij ziet het als zijn plicht de waarheid aan ons te laten zien. 

Ook ik zie het als mijn plicht de waarheid op te zoeken. Ook ik vraag aan mijn lezers om de waarheid samen met mij te zien.

In de volgende blogs zal ik verschillende gebeurtenissen beschrijven en bronnen aanhalen die als bouwstenen voor het verhaal van De Misbaren gediend hebben. Maar de echte gebeurtenissen en soms zelf personen mogen er niets aan afdoen dat De Misbaren uiteindelijk een werk van fictie is.

Maar wel fictie die de waarheid zoekt. 

-- 

P.s. Fun fact. 'A time to Kill' won de Razzie Prijs als Worst written film. Zo zie je maar weer. 

P.s.2 Dat Carl Lee onschuldig is verklaard naar aanleiding van het aangehaalde slotpleidooi is in zichzelf natuurlijk niet waarachtig, rechtvaardig of op zijn minst juridisch onderbouwd. 'Het-heft-in-eigen-hand-nemen-omdat-je-geen-vertrouwen-hebt-in-de-rechtstaat' is nog steeds geen reden tot vrijspraak. Zelfs niet in het Zuiden van de VS.
Maar dat laatste zou ik moeten checken...